هدف گذاری اسمارت (SMART) چیست؟
ممکن است در گذشته اهدافی را تعیین کرده باشید که به دلیل مبهم بودن، تهاجمی بودن یا نامناسب بودن، دستیابی به آن‌ها دشوار بوده و از رسیدن به آن‌ها دلسرد شده باشید. تلاش برای رسیدن به هدفی که به درستی طراحی نشده است، احتمالاً دلهره‌آور به نظر می‌رسد. هدف‌گذاری اسمارت روشی است که به شما کمک می‌کند اهداف خود را به درستی انتخاب کرده و از مشکلات گفته‌شده دور بمانید. تفاوتی ندارد در حال انتخاب اهداف شخصی یا تیمی باشید، استفاده از هدف‌گذاری SMART می‌تواند راهی مناسب برای دستیابی به موفقیت ایجاد کند.
SMART مخففی از کلمات Specific به معنای خاص یا مشخص، Measurable به معنای قابل اندازه‌گیری، Achievable به معنای قابل دستیابی، Relevant به معنای مناسب و Time-based به معنای مبتنی بر زمان است. قرارگرفتن عناصر چارچوب SMART در کنار یکدیگر باعث می‌شود دستیابی به یک هدف میسر شود. در واقع رعایت این چارچوب می‌تواند شما را به هدف‌هایتان برساند.
یکی از اصلی‌ترین نکات در روش اهداف SMART این است که اهداف انتخابی باید در کنترل شما باشند. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید درآمد خود را افزایش دهید، می‌توانید برخی از عوامل مانند تعداد ساعات کاری خود را کنترل کنید اما سایر عوامل مانند بودجه محل کار یا ارزیابی مدیران از توانایی‌های شما در حیطه کنترلتان نیست. به همین دلیل، باید توجه داشته باشید که اهداف خود را پیرامون عوامل تحت کنترلتان، تعیین کنید.
مزایا و معایب هدف گذاری اسمارت
هدف گذاری اسمارت یک رویکرد عمل‌گرایانه برای دستیابی به اهداف است. این روش مزایا و معایب مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، برخی از مزایای هدف‌گذاری هوشمند شامل موارد زیر است:
داشتن خط پایان واضح
از آنجایی که اهداف اسمارت محدود به زمان هستند، می‌توانید پیش‌بینی کنید چه زمانی به هدف موردنظر خود دست می‌یابید. این شیوه هدف‌گذاری تشخیص زمان رسیدن به موفقیت را ممکن می‌سازد.
ایجاد انگیزه بیشتر
اگر بتوانید پیشرفت خود را ارزیابی کنید به شما کمک می‌کند باانگیزه و فعال بمانید. از آنجایی که اهداف SMART قابل‌اندازه‌گیری هستند، به راحتی می‌توانید پیشرفت‌ها را ارزیابی کنید.
برنامه‌ریزی بهتر
واقع‌بینانه بودن اهداف اسمارت به شما کمک می‌کند تا با نگاه انتقادی به آنچه برای رسیدن به هدف خود نیاز دارید، نگاه کنید. این ویژگی به شما کمک می‌کند سنجش دقیق‌تری درمورد احتمال دستیابی به هدف با توجه به منابع موجود، داشته باشید.
نداشتن ماهیت مبهم
اهداف مبهم باعث می‌شوند که شما مسیر صحیح خود را نشناسید اما اهدافی که خاص و بدون ابهام هستند به شما کمک می‌کنند تا دقیقاً روی آنچه می‌خواهید به‌دست آورید، تمرکز کنید. همچنین می‌توانید برای رسیدن به اهداف خود، تغییراتی در مسیر خود ایجاد کنید.
هرچند هدف‌گذاری اسمارت مزایای بسیاری دارد، اما خالی از ایراد نیست. معایب هدف‌گذاری به روش Smart شامل موارد زیر است:
اعتیاد به موفقیت
دستیابی به اهداف به صورت دوره‌ای می‌تواند باعث شود شما دچار اعتیاد به موفقیت شوید. اعتیاد به موفقیت وضعیتی است که در آن فرد تنها بر رسیدن به اهداف حرفه‌ای خود متمرکز است و جنبه‌های دیگر زندگی مانند سلامت، روابط اجتماعی، تفریح و معنویت را نادیده می‌گیرد. ممکن است در موارد شدید فرد ارتباط خود را با دنیای بیرون و افراد دیگر قطع کند.
رنج معنوی
در حالی که دائماً به اهداف خود دست می‌یابید، ممکن است دچار رنج یا نوعی گرسنگی معنوی شوید. گرسنگی معنوی زمانی اتفاق می‌افتد که دائماً تحت‌فشار هستید و ساعات زیادی کار می‌کنید، این باعث می‌شود در‌نهایت ارزش زندگی خود را از دست بدهید.
سردرگمی هویت
تحت‌فشار قرارگرفتن فرد برای دستیابی به اهداف حرفه‌ای می‌تواند هویت او را در جامعه زیر سؤال ببرد. این باعث ایجاد نوعی بحران هویت در درون فرد می‌شود. عواقب این وضعیت باعث می‌شود که فرد فقط در زندگی درونی خود به سر ببرد و در نهایت از آن بیزار شود.
احتمال بروز افسردگی
گاهی پیش می‌آید فردی که به طور مکرر در حال دستیابی به اهداف است، به دلیل شرایط خاصی به هدف موردنظرش نمی‌رسد. این شرایط باعث بروز افسردگی و کاهش عزت‌نفس می‌شود.
تغییر سبک زندگی
کار مداوم در یک محیط سریع و محدود به زمان باعث ایجاد تغییرات شدید در سبک زندگی فرد می‌شود. این باعث به خطر افتادن وضعیت سلامتی و واردشدن استرس بیش‌ازحد به فرد می‌شود. اهداف بلندمدت نیاز به انرژی و تمرکز زیادی دارند. به همین خاطر توصیه می‌شود پس از انجام پروژه‌های متوالی استراحت کافی داشته باشید.
اهداف اسمارت چه ویژگی‌هایی دارند؟
هدف‌گذاری SMART یک استراتژی روشن را برای رسیدن به هر هدفی مشخص می‌کند. اهداف SMART، اهدافی منحصربه‌فرد، قابل اندازه‌گیری، قابل دستیابی، واقع‌بینانه و در یک چارچوب زمانی هستند. در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌های هدف‌گذاری اسمارت را مرور می‌کنیم:
مشخص‌بودن
گفتن اینکه «می‌خواهید درآمد بیشتری کسب کنید» هدف خیلی مبهمی است؛ روش اسمارت در تصمیم‌گیری نیاز به انتخاب اهداف مشخص و واضح دارد. بهتر است عددی را برای میزان درآمدی که می‌خواهید به دست آورید، انتخاب کنید. آیا می‌خواهید سود کسب‌وکار خود را 20 درصد افزایش دهید؟ یک عدد واضح برای پیگیری پیشرفت خود تنظیم کنید. انتخاب یک هدف خاص از دو جهت مفید است. اول اینکه شما می‌توانید نتیجه خود را بهتر تجسم کنید، یعنی می‌توانید تمام آن صفرها را در حساب بانکی خود تصور کنید. دوم اینکه متوجه خواهید شد که چه زمانی به آن رسیده‌اید و احساس رضایت می‌کنید.
قابل اندازه‌گیری
هدف‌گذاری SMART به پیگیری پیشرفت شما هم تاکید دارد. اگر هدف شما قابل اندازه‌گیری نیست، نمی‌توانید به طور عینی بگویید که به آن رسیده‌اید یا نه. در مثال ما، هدف خاص از قبل قابل اندازه‌گیری است؛ می‌توانید با گذشت سال، اعداد را بررسی کنید تا ببینید آیا به درآمد موردنظر خود رسیده‌اید یا نه.
قابل دستیابی
تعیین یک هدف دست‌یافتنی به معنای انتخاب هدفی است که اگر از امکانات موجود استفاده و تمام تلاش خود را بکنید، منطقی و قابل دستیابی باشد. اگر هدفی را انتخاب کنید که می‌دانید با امکانات و شرایط شما هماهنگ نیست، به احتمال زیاد از هدف خود دلسرد می‌شوید. از هدف‌گذاری SMART استفاده کنید تا اطمینان حاصل کنید که می‌توانید به پیشرفت ملموس دست یابید و از قرارگرفتن در شرایط خود برای شکست با اهداف دور از دسترس اجتناب کنید.
واقع‌بینانه بودن
برای تعیین هدف SMART شما باید مطمئن شوید که هدف شما واقع‌بینانه است. اهداف واقع‌بینانه، اهدافی هستند که شما مایل و قادر به انجام آن هستید و می‌توانید با بهبود سبک زندگی فعلی خود به آن‌ها دست پیدا کنید.
همان‌طور که جی آبراهام می‌گویید: شما باید بدانید که می‌خواهید چه کاری انجام دهید، چرا می‌خواهید این کار را انجام دهید و مجموعه مهارت‌های شما چیست. اگر اهداف شما در حال حاضر بر اساس توانایی‌ها و امکانات شما نباشد، هوشمند نیستند. چه در حال تعیین اهداف تجاری باشید و چه اهداف شخصی، سخنان آبراهام درست است.
برای رسیدن به اهداف کاری خود چه کاری باید انجام دهید؟ اهداف کاری می‌تواند شامل فروش بیشتر، ارتقاء سطح مدیریت سازمان یا راهبری یک مشتری بزرگ باشد. هدف موردنظر شما هر چیزی که هست، مطمئن شوید که با زمان، انرژی و امکانات شما مطابقت دارد. درست است که شکست‌ها می‌توانند کاتالیزوری برای تغییر باشند و به شما انرژی دوباره دهند، اما اگر هدفتان واقع‌بینانه نباشد، بازگشت دوباره به مسیر موفقیت برایتان دشوار خواهد بود.
دارای چارچوب زمانی معین
اصل نهایی در تعریف اهداف SMART تعیین یک چارچوب زمانی مشخص است که طی آن بتوانید به هدف خود برسید. به خودتان زمان معقولی برای رسیدن به هدفتان بدهید. آیا فکر می‌کنید می‌توانید در عرض شش ماه، یک سال یا دو سال به درآمد موردنظر خود برسید؟ داشتن یک چارچوب زمانی مشخص برای بررسی میزان پیشرفت شما در مسیر رسیدن به هدف ضروری است.
اگر در چارچوب زمانی مشخص‌شده به هدف خود نرسیدید، وقت آن است که مجدداً ارزیابی کنید، آیا هدف شما قابل‌دستیابی و واقع‌بینانه بود؟ بازه زمانی شما خیلی کوتاه بود؟ یا فقط از تمام توان خود استفاده نکردید؟ وقتی از اهداف SMART برای رسیدن به آنچه می‌خواهید استفاده می‌کنید،
